Cá xương xanh còn có tên gọi khác là cá nhái hay cá lìm kìm biển, có quanh năm và nhiều nhất là từ tháng 2 đến tháng 5 ở quần đảo Nam Du. Cá thường sống ở khu vực các ghềnh đá, bãi biển nơi tầng nước mặt, độ sâu từ khoảng hơn 1 mét, nơi ngư dân thường dùng lưới bao quanh để đánh bắt. Đây là một loài cá da trơn, thân tròn và dài, mỏ nhọn như cái kẹp.

Cá xương xanh được người dân tẩm ớt, gia vị phơi khô bán cho du khách và trong đất liền. Ảnh: Vĩnh Hy.

Cá thường dài từ 70 đến 80 cm, con lớn có thể dài gần cả mét, thân cá to tròn bằng cổ tay người. Vì da và xương cá có màu xanh lấp lánh nên có tên gọi là cá xương xanh. Trung bình mỗi con cá nặng từ 2 đến 4 kg.

Cá xương xanh ít xương, thịt màu trắng và có vị ngọt, thích hợp chế biến nhiều món chiên, nướng… Mùa khô, đến đảo Nam Du ngắm hoàng hôn trên biển và thưởng thức những món ăn chế biến từ cá xương xanh thì quả là không có gì tuyệt vời hơn.

Khách du lịch sẽ thường thích món khô cá xương xanh nấu sim lo. Món ăn dùng những nguyên liệu khá đơn giản, dễ tìm. Điều khiến món ăn ngon hay dở phụ thuộc và độ khéo tay người nấu. Cần chuẩn bị khô cá xương xanh, bắp chuối (hoa chuối), gia vị cần thiết như ngò om, ngò gai, ớt, cơm mẻ... Bắp chuối đem về lột vỏ bỏ những phần già, lấy phần nõn rồi bào (như làm gỏi) hay cắt khúc. Khô cá xương xanh rửa sạch, vớt ra rổ để ráo. Sau đó chặt khô cá thành những miếng vừa phải rồi cho vào nồi hầm. Phải để lửa nhỏ như người ta hầm xương thì chất ngọt từ cá mới tiết ra. Cơm mẻ lược lấy nước rồi cho vào nồi khô đang hầm. Cho bắp chuối vào rồi nêm nếm gia vị phù hợp khẩu vị, đợi nước sôi bùng lên nhắc xuống ngay, để lâu quá bắp chuối sẽ mất vị giòn, ăn không ngon.

Món khô cá xương xanh nấu sim lo này tương tự như những món canh chua của người miền Tây, thường ăn kèm nước mắm nhĩ cho thêm trái ớt tươi. Vị cay nồng của ớt hòa quyện vị ngọt của cá, vị chua chua của nước dùng tạo nên một món ăn hấp dẫn, ăn mãi không thôi.

Món cá xương xanh nướng bẹ chuối cũng được nhiều người yêu thích, chỉ cần ăn một lần là nhớ mãi. Người ta chọn những con cá còn tươi sống mới từ biển mới mang về, sau đó cạo rửa sạch nhớt rồi dùng bẹ chuối xiêm ốp toàn thân cá lại, quấn dây thật kỹ. Sau đó đốt củi lên nướng, chờ cho đến khi bẹ chuối bị héo và khô lại là cá chín.

Cá xương xanh nướng bẹ chuối giống như món cá lóc nướng trui. Ảnh: Haidang.

Cá xương xanh nướng bẹ chuối khi chín có mùi thơm lừng, không thua kém gì món cá nướng trui của người miền Tây. Thịt cá khi chín vừa ngọt vừa dai, dùng cuốn với bánh tráng ăn với các loại rau sống như lá cách, cải trời, lá lớp, đọt bứa... ngon hết sảy. Nước chấm đi kèm có thể là nước mắm tỏi ớt hay các loại nước chấm khác, tùy khẩu vị của người ăn.

Còn một món ăn không thể bỏ qua là cá xương xanh tái chanh. Để thực hiện món ăn này, trước hết phải dùng dao tách 2 miếng thịt phi lê của cá ra, đem xắt miếng sao cho vừa đũa gắp. Chuẩn bị chảo dầu, phi tỏi cho thơm rồi đổ thịt cá xương xanh vào, xào cho vừa chín tới. Cho tỏi băm nhuyễn và gia vị (muối, đường, bột ngọt, tiêu, nước cốt chanh...) vào chảo cá, nêm nếm vừa ăn rồi nhắc xuống.

Ăn kèm món cá xương xanh tái chanh là các loại rau như rau thơm, chuối chát, dưa leo, đọt bằng lăng, đọt xoài... đi kèm với bún, bánh tráng nhúng và một chén nước mắm tỏi ớt, bảo đảm ngon đúng điệu, ăn một lần là ghiền.