Đây là lễ hội có vai trò và ý nghĩa quan trọng trong đời sống vật chất, tinh thần của cộng đồng. Nó quyết định đến mùa màng, sức khỏe và làm ăn của cả bản, cả mường suốt một năm. Do vậy, lễ hội luôn thu hút đông đảo bà con tham gia.
Đồ cúng là những món ăn truyền thống đặc trưng của người Thái như cơm lam, xôi, cá nướng, thịt trâu gác bếp…
Bàn thờ được dựng tại khu đất cao, dưới gốc cây to.
Lễ hội xên bản, xên mường được tổ chức rất trọng thể. Dân chúng trong mường, ngoài bản, từ già trẻ gái trai đều có nghĩa vụ và quyền được tham gia, đóng góp tùy sức mình. Lễ hội thể hiện tấm lòng tôn kính tri ân của nhân dân, tưởng nhớ công lao to lớn của tổ tiên và cầu cho quốc thái, dân an, bản mường no ấm, quanh năm mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, gia đình hạnh phúc, đất nước vinh hoa phồn thịnh… Ngoài gửi gắm vào đó những ước vọng lớn lao về một cuộc sống bình yên, no ấm nơi bản mường, lễ hội cũng là dịp thi tài, vui chơi, trai gái tìm hiểu, tâm tình qua tiếng hát, tiếng đàn.
Ông mo mặc trang phục truyền thống đọc lời khấn tổ tiên, thần linh về chứng giám và ban phúc cho dân làng.
Sau phần lễ là phần hội với các trò chơi như nhảy sạp.
… chơi tó ma lé.
Tác giả bài viết: San Nguyễn
