Trong đời sống hàng ngày, tự bao đời nay với trí tuệ sáng tạo, tìm tòi và khám phá, người dân miền Tây Nam Bộ đã hình thành nét văn hóa tận dụng những gì sẵn có, từ vật nuôi, cây trồng quanh nhà để chế biến thành những món ăn ngon, bổ dưỡng.

Nấu cháo "mắt heo".

Những thứ rau hoang mọc ngoài vườn tạp được hái về ăn sống, nấu canh, … Những loài vật nuôi, hay sống trong môi trường hoang dã cũng trở thành đặc sản: đuông chấm nước mắm, thịt chuột hấp cơm, … Khi trong xóm có nhà ai đó làm thịt heo thì gần như các bộ phận của con heo đều được bà con khéo léo chế biến ra nhiều món ăn, mỗi thức một vẻ, không lẫn lộn. Đối với đầu heo, người ta thường nấu cháo. Và rồi, dần dần lại có riêng cách nấu món cháo “mắt heo”.

Những miếng xương đầu, mắt heo sau khi đã luộc sơ qua.

Nấu món cháo mắt heo" khá cầu kỳ, gần giống với cách nấu món cháo cá. Đầu heo sau khi làm sạch rồi dùng dao bén lóc hết thịt, lưỡi, tai để chế biến, chỉ còn trơ lại xương. Xương đầu heo nếu đem hầm bình thường sẽ không ngọt như xương ống, xương sườn mà lại có mùi hơi hôi rất khó ăn. Bởi thế, phải lấy nguyên bộ xương đầu heo còn nguyên cả hai mắt đó đem luộc sơ bằng nước pha chút muối cùng chút nước giấm ăn. Sau đó đổ ra rửa sạch, bỏ vào hầm với nước mới, xương lại ngọt ngon như thường.

Món cháo “mắt heo” cách nấu khá đơn giản. Sau khi hầm kỹ phần xương, phần mắt heo và các hốc xương còn dính thịt được lóc ra thành từng miếng. Có khi chỉ một hai miếng xương đã chất đầy tô loại lớn.

Lấy nước hầm xương với thịt thủ cùng mắt heo cho vào nấu cháo. Người ta bỏ thêm vào đó nắm gạo, nêm nếm gia vị cho vừa ăn rồi đun nhỏ lửa trên bếp cho cháo nhừ. Cầu kì hơn thì cho thêm vào nồi cháo ít nấm rơm đã làm sạch và chần qua nước sôi chuẩn bị trước đó.

Trong hầu hết các món ăn, người miền Tây rất ưa rau. Nấu món cháo đầu heo cũng không ngoại lệ, Những đọt rau cải trời mọc hoang tháng nắng, những cọng rau đắng đất, đắng biển, cũng có mặt để hòa quyện hương vị cho món ăn thêm phong phú.

Chiều chiều, được tô cháo nóng mắt heo kèm với ít lát gừng, ớt làm mồ hồ toát ra, bao mệt mỏi sau một ngày làm việc vất vả dường như tan biến hết.