Giáo dục

TS. Văn học Trịnh Thu Tuyết: “Đề xuất cải biên làm mất sắc điệu tinh tế của Tiếng Việt”

Theo TS. Văn học Trịnh Thu Tuyết, phương án cải biên bảng chữ cái Tiếng Việt do PGS.TS. Bùi Hiền đề xuất có quá nhiều sự thay đổi chưa thuyết phục được người sử dụng tiếng Việt, cũng là chủ nhân đích thực của tài sản tinh thần quí giá của cộng đồng, dễ gây phản ứng tiêu cực cũng là dễ hiểu!

Nhìn nhận nghiêm túc thì Tiếng Việt của mình có rất nhiều điều bất hợp lý cả trăm năm nay, những bất hợp lý được hợp lý hoá bằng những ước lệ mang tính mặc định trong cộng đồng sử dụng ngôn ngữ Việt, ví dụ các chữ cái c/k/q, r/d/gi, ng/ngh, g/gh... Những mặc định đó tồn tại lâu dần thành thói quen, từ thói quen, lâu dần thành chuẩn mực chính tả phổ thông, và chuẩn mực là một trong những tiêu chí quan trong thiết lập giá trị thẩm mỹ trong tâm thế người sử dụng ngôn ngữ Việt!

Và đó là điều khó khăn cho những người mới học tiếng Việt như trẻ em Việt hay người nước ngoài, họ không thể giải thích bằng cơ sở khoa học mang tính logic mà chỉ chấp nhận như một qui ước mặc định! Ví dụ nhiều học viên thắc mắc về cách viết và cách đọc chữ "gì", chữ "quốc", "cuốc"...

Bất hợp lý luôn tiềm tàng nhu cầu thay đổi để giảm thiểu tiến tới xoá bỏ nó, để dần mang tới tính khoa học, thẩm mỹ cho tiếng Việt! Tuy nhiên, sự thay đổi thói quen đã hình thành hàng trăm năm là điều cực kì khó khăn, khó từ phương án thay đổi tới vấn đề giải quyết những hệ lụy cũ trong các văn bản hàng trăm năm nay, đặc biệt là khó khăn trong tâm thế tiếp nhận của cộng đồng!

Vậy vấn đề đặt ra là phải tìm phương án tốt nhất cho sự thay đổi, phương án ấy vừa khoa học, hợp lý, vừa không thay đổi quá nhiều những yếu tố có sẵn, tránh gây sốc cho cộng đồng!

Phương án do PGS.TS. Bùi Hiền đề xuất có quá nhiều sự thay đổi chưa thuyết phục được người sử dụng tiếng Việt, cũng là chủ nhân đích thực của tài sản tinh thần quí giá của cộng đồng, dễ gây phản ứng tiêu cực cũng là dễ hiểu!

TS. Trịnh Thu Tuyết - Nguyên giáo viên dạy môn Ngữ văn tại Trường THPT Chu Văn An (Hà Nội). Ảnh: NVCC.

Nhiều ý kiến lý giải sự bất hợp lý, dẫn tới bất khả thi trong những phương án đề xuất của PGS, tôi chỉ xin đưa ra một ý kiến rất nhỏ.

Tiếng nói có trước, chữ viết có sau để ghi âm tiếng nói, vậy chữ phải thể hiện được đầy đủ các sắc độ tinh tế của tiếng nói, không thể xoá nhoà và đồng nhất các sắc độ ấy, không thể thay đổi chính âm và buộc người sử dụng ngôn ngữ chạy theo chính tả khi đồng nhất x/s; ch/tr; r/d... Một trong những vẻ đẹp của tiếng Việt chính là sự phong phú, uyển chuyển tinh tế của ngữ âm, và ngữ âm được hình thành chủ yếu bởi thanh điệu, vần điệu, âm điệu, những yếu tố được cấu tạo trước hết bằng hệ thống phụ âm và nguyên âm! Sự khác nhau giữa các phụ âm r - d, ch - tr, x - s... tạo nên sắc điệu tinh tế cho các âm tiết khi phát âm! Lấy ví dụ, sẽ không thể nhận ra vẻ đẹp của câu thơ "Những luồng run rẩy rung rinh lá" của Xuân Diệu; câu "Đứng bên này sông sao nhớ tiếc/ Sao xót xa như rụng bàn tay" của Hoàng Cầm; câu " Chí cha chí chát khua giày dép/ Đen thủi đen thui cũng lụa là" của Trần Tế Xương; hay ca từ "Trùng trùng quân đi như sóng... Trùng trùng say trong câu hát..." của Văn Cao... nếu phát âm theo hướng cải tiến quốc ngữ được đề xuất!

Sự thật không thể phủ nhận, đó là ngữ âm tạo nên "Khí" của ngôn ngữ, đó là cái tinh tế linh diệu của một ngôn ngữ! Chính vì thế, tôi cho rằng việc cải tiến nên hướng tới giải quyết những bất hợp lý đơn thuần về những chữ viết không làm phương hại tới ngữ âm!

Sau yếu tố ngữ âm là yếu tố từ vựng! Nghĩa biểu đạt của từ vựng liên quan chặt chẽ tới chữ viết! Nếu xoá nhoà ranh giới của ch/tr, s/x, r/d..., sẽ xuất hiện những yêu tố đồng âm khác nghĩa rất phức tạp trong tiếng Việt!

Ví dụ hai câu thơ của Nguyễn Khoa Điềm: "Họ giữ và truyền cho ta hạt lúa ta trồng/ Họ chuyền lửa qua mỗi nhà, từ hòn than qua con cúi"- người đọc phân biệt sự khác nhau giữa " truyền" ( sự trao gửi những giá trị - chủ yếu tinh thần - qua thời gian) với "chuyền" ( việc chuyển chủ yêu các yếu tố vật chất trong không gian); phân biệt sự khác nhau giữa "sẻ" trong "chia sẻ" ( chủ yếu hướng tới việc bày tỏ/ tâm tình/ đồng cảm...các giá trị tinh thần; nếu là giá trị vật chất, cũng chủ yếu hướng tới cách bộc lộ tình cảm đùm bọc cảm thông như "nhường cơm sẻ áo"... ) với "xẻ" ( việc dùng một vật dụng như cưa, dao... để chia/cắt một đối tượng thường là hữu hình theo chiều dọc); hoặc phân biệt nghĩa các phát ngôn qua cách phát âm như "Không xa đâu Trường Sa ơi"/ "- Anh ăn trưa chưa? - Anh chưa ăn trưa! / Của nhà chồng em trồng đấy/ Loài trâu bò châu Á/ Da cô ấy dạo này trắng ra đấy..." Đó là những hiện tượng ngôn ngữ rất khó phân biệt nếu giản lược các chữ cái theo đề xuất!

Tác giả: TS. Trịnh Thu Tuyết (Nguyên giáo viên dạy Ngữ văn - Trường THPT Chu Văn An, Hà Nội)

Nguồn tin: Báo Dân trí

BÀI MỚI ĐĂNG

TOP