Theo số liệu của ngành công thương, Việt Nam hiện có hơn 45 triệu môtô, xe máy các loại (tương đương cứ 2 người dân có một xe máy). Con số này đã vượt xa quy hoạch 36 triệu xe đến năm 2020 và phần nào khiến thị trường dần rơi vào tình trạng bão hòa.

Dù vẫn thuộc top các quốc gia tiêu thụ nhiều xe máy nhất thế giới (cùng với Trung Quốc, Ấn Độ, Indonesia) và là nơi các hãng xe gặt hái được doanh thu tỷ đô những năm qua, song ngay cả những đại gia này cũng phải thừa nhận thị trường đang có dấu hiệu giảm tốc.

Cụ thể, tiêu thụ xe máy trong năm 2015 của Việt Nam đạt khoảng 2,71 triệu chiếc, giảm mạnh so với đỉnh cao 3,3 triệu xe năm 2011. Trước đó trong năm 2012 và 2013, lượng tiêu thụ cũng giảm dần đều từ 3,11 triệu xuống còn 2,79 triệu chiếc.

Thu nhập được cải thiện khiến người Việt có điều kiện sở hữu những chiếc xe đắt tiền hơn.

Được xem là công xưởng sản xuất xe máy lớn nhất tại Việt Nam, nơi những hãng lớn như Honda hay Piaggio đặt bản doanh, thống kê tại Vĩnh Phúc cho thấy sản lượng xe máy năm 2015 toàn tỉnh đạt 1,91 triệu xe, giảm 12,5% so với cùng kỳ.

Giải thích về việc này, lãnh đạo tỉnh cho rằng thị trường xe máy Việt Nam đã ở bão hoà, số xe trên đầu người ở mức cao, nhu cầu mua xe giảm khiến sản lượng và doanh số của các nhà máy cũng giảm theo. Sản lượng xe máy sản xuất, lắp ráp quý I/2016 cũng tiếp tục giảm 13% so với cùng kỳ, đạt 429.200 xe.

Với một trường hợp cụ thể là Honda, sản lượng năm 2015 của hãng tại Việt Nam cũng giảm gần 16%, đạt gần 1,8 triệu chiếc. Đà suy giảm này tiếp nối khi quý I/2016, sản lượng chỉ đạt 402.000 xe, giảm 14% so với cùng kỳ. Hai năm trước đó, Honda Việt Nam cũng liên tục giảm sản lượng.

Tương tự, Công ty TNHH Piaggio Việt Nam cũng ghi nhận tổng lượng xe sản xuất năm ngoái khoảng 91.200 chiếc, giảm 5% về lượng và 14% doanh thu so với năm 2014. Nộp ngân sách của doanh nghiệp theo đó cũng giảm 36%, còn gần 231 tỷ đồng.

"Sản lượng xe máy sản xuất trong nước của Honda và Piaggio Việt Nam giảm từ những tháng cuối năm 2015 và tiếp tục trong quý I/2016. Dù trùng với thời điểm Tết Nguyên đán, nhưng nhu cầu mua xe của người dân đã bão hòa", Ban quản lý Khu công nghiệp Vĩnh Phúc nhận định.

Cũng theo địa phương, các doanh nghiệp sản xuất phụ tùng, linh kiện cũng chịu ảnh hưởng từ tình hình này. Số liệu tại Công ty TNHH Công nghiệp chính xác Việt Nam 1 cũng cho thấy sản lượng năm 2015 đạt 68,5 triệu sản phẩm, giảm 1% so với năm trước, nộp ngân sách giảm 2%.

Các đại gia ngành xe cũng nhanh chóng đẩy mạnh sản xuất xe tay ga và xuất khẩu.

Trước tình thế này, các hãng xe cũng cho thấy chiến lược riêng để thích nghi. Chẳng hạn Honda đang chuyển mạnh sang xuất khẩu, hướng đến tỷ lệ nội địa hoá bình quân 95% để mở rộng sang các thị trường Trung Quốc, Ấn Độ, Indonesia… Sản lượng xe xuất khẩu nguyên chiếc của năm tài chính 2015 đạt 91.000 xe (245 triệu USD, tăng 179% so với cùng kỳ).

Bên cạnh đó, một xu hướng rõ nét là các nhà sản xuất đang chuyển hướng sang đẩy mạnh dòng xe tay ga, hoặc số khác phát triển dòn môtô cỡ nhỏ, xe thể thao. Trên thực tế, với thu nhập bình quân ngày càng tăng, người Việt đã chấp nhận chi số tiền lớn hơn để sở hữu các dòng xe. Doanh số bán xe ga đang vượt xe số khi trong một buổi giới thiệu xe mới đây, - Chủ tịch Hiệp hội sản xuất xe máy (VAMM) - Minoru Kato cho biết tỷ lệ bán xe ga và xe số tại thương hiệu lớn nhất thị trường đang là 54% và 46%.

Nhiều hãng khác như Piaggio, SYM, Yamaha… cũng có tốc độ phát triển xe ga nhanh chóng, tập trung vào các phân khúc từ 30-45 triệu đồng. Riêng Piaggio ghi nhận tốc độ tăng trưởng của xe ga trên 45 triệu đồng đạt 900% kể từ 2009.