Cuối đông, khi hầu như những cánh rừng ở Quảng Bình tuyền một màu xanh thẳm của màu lá, chúng ta rất dể dàng nhận ra những khoảnh rừng có cây dẻ trú ngụ. Bởi, thời gian này là mùa cây dẻ ra hoa. Trong những cánh rừng dẻ ở Quảng Bình, từng nụ hoa dẻ nở bung trên ngọn cây bé xíu như đồng tiền trắng phau, cả rừng dẻ bùng lên một màu trắng của hoa trông như đêm qua tuyết mới rơi, còn đọng lại chút bông tuyết trên những ngách lá xanh thẩm…
Nhà văn Nguyễn Quang Vinh (quê Quảng Bình) từng ví von rằng: “Mùa ra hoa là mùa giao hoan của loài dẻ, là dẻ đang vào mùa hứng tình. Khoảng thời gian và không gian ấy, những bông hoa trắng thả nhuỵ đực nhuỵ cái ra giữa gió trời se lạnh, trong một chút nắng hiếm, vàng óng như mật ong. Những nhuỵ đực nhuỵ cái vờn nhau trên cao, đuổi nhau, níu nhau, chạm vào nhau rồi lại bay xa nhau, đó là khi nhuỵ hoa đang hứng tình...”
Nhà văn Nguyễn Quang Vinh (quê Quảng Bình) từng ví von rằng: “Mùa ra hoa là mùa giao hoan của loài dẻ, là dẻ đang vào mùa hứng tình. Khoảng thời gian và không gian ấy, những bông hoa trắng thả nhuỵ đực nhuỵ cái ra giữa gió trời se lạnh, trong một chút nắng hiếm, vàng óng như mật ong. Những nhuỵ đực nhuỵ cái vờn nhau trên cao, đuổi nhau, níu nhau, chạm vào nhau rồi lại bay xa nhau, đó là khi nhuỵ hoa đang hứng tình...”
Mùa này, những cánh rừng dẻ ở Quảng Bình ra hoa trắng ngần đẹp như những bông tuyết.
Mùa “giao hoan” kết thúc (khoảng đâu chừng nửa tháng), khi những cánh hoa trắng rụng hết, cũng là lúc những nụ trái đã hé ra nhỏ xinh bé xíu nhưng vững chắc, náu mình trong những ngách lá, được chở che với những chùm lá dẻ xanh và dày.
Nhưng có điều rất kỳ lạ, những nụ trái đó sẽ không kết trái ngay mà náu mình trong những kẻ lá và phải đợi đến mùa thu sang năm, tức là khoảng hơn 9 tháng, từ những nụ hoa ấy sẽ nhú lên những chùm hạt dẻ non. Cứ như vòng đời của thai nhi trong bụng mẹ. Cứ như dẻ cũng mang nặng đẻ đau 9 tháng như người đàn bà. Cái chùm quả dẻ non ấy lớn dần trong nắng ấm. Đến khi chớm vào mùa đông thì hạt dẻ đã cứng cáp lắm, lại được bọc trong lớp vỏ gai nhọn, cho đến khi hạt khô cứng, có thể thu hái được thì những quả gai nhọn ấy tự nứt ra, tự rơi xuống đất.
Cây dẻ thả mầm sống đã “mang nặng đẻ đau” 9 tháng ấy xuống đất, hào phóng ban tặng cho những người nông dân một mùa nhặt hạt dẻ ấm no.
Tại một cánh rừng dẻ ở Quảng Bình rộng 2.000 ha thuộc địa bàn xã Quảng Lưu, huyện Quảng Trạch, mỗi năm người dân đã thu được hơn 2 tỷ đồng từ việc nhặt hạt…
Rừng dẻ.
Mùa dẻ rụng, hàng ngày có hàng trăm người dân ở các xã quanh vùng vào rừng dẻ Quảng Lưu để nhặt hạt dẻ.
Hạt dẻ bùi, thơm như một “sản vật” được nhiều người rất thích.
Mùa thu hoạch, hạt dẻ được bán dọc tuyến đường HCM cho khách du lịch với giá 50.000 đồng/kg.
Tác giả bài viết: Phan Phương
