Ngày 16/9, Sở Văn hóa - Thể thao - Du lịch Quảng Trị cho biết, ngành văn hóa tỉnh đang đề xuất chủ trương để lập hồ sơ nhằm đưa di tích quốc gia đặc biệt hệ thống làng hầm Vĩnh Linh và địa đạo Vịnh Mốc trở thành di sản văn hóa thế giới.

Dưới các tầng hầm của địa đạo Vịnh Mốc từng diễn ra những sinh hoạt đời thường của người dân địa phương. Ảnh: Văn Được.

“Chúng tôi đang khảo sát, đánh giá xem di tích Vịnh Mốc có đủ tiềm năng và giá trị để được công nhận là di sản thế giới hay không rồi sẽ có những hướng đi tiếp theo”, ông Nguyễn Hữu Thắng - Giám đốc Sở Văn hóa - Thể thao - Du lịch Quảng Trị nói.

Bên cạnh đó cũng đã lập báo cáo tóm tắt di tích địa đạo Vịnh Mốc gửi Bộ Văn hóa - Thể thao - Du lịch, trình Hội đồng di sản quốc gia.

Những năm gần đây, tỉnh Quảng Trị gặp thuận lợi trong việc lập báo cáo tóm tắt các di sản khi các di tích như địa đạo Vịnh Mốc, cụm di tích Đôi bờ Hiền Lương và thành cổ Quảng Trị được công nhận là di tích quốc gia đặc biệt.

Nếu hồ sơ được Thủ tướng Chính phủ xem xét thông qua, di tích địa đạo Vịnh Mốc sẽ được được đăng ký với UNESCO đưa vào danh mục dự kiến xây dựng hồ sơ di sản thế giới.

Theo các bản hướng dẫn thực hiện công ước di sản thế giới, với những di tích tiêu biểu được đệ trình vào danh mục trên, UNESCO sẽ khuyến khích tìm kiếm ý kiến tư vấn của Hội đồng quốc tế về di tích và di chỉ. Cơ quan này sau đó sẽ đánh giá di sản đề cử có tiềm năng đạt được giá trị nổi bật toàn cầu và yêu cầu về bảo vệ, quản lý theo tiêu chuẩn di sản thế giới.

Công đoạn này giúp tránh tình trạng nhiều di sản trước đây mất rất nhiều công sức, kinh phí lập hồ sơ nhưng không được UNESCO công nhận.

Theo lãnh đạo Sở Văn hóa Quảng Trị, quá trình lập hồ sơ có thể kéo dài vài ba năm. Việc di tích được công nhận là di sản thế giới có tác động rất tích cực trong quảng bá và bảo vệ.

Hệ thống 114 địa đạo, làng hầm Vĩnh Linh và địa đạo Vịnh Mốc (Quảng Trị) được nâng cấp thành di tích quốc gia đặc biệt vào đầu năm 2015.

Trong thời kỳ chiến tranh chống Mỹ giai đoạn 1965-1968, địa đạo Vịnh Mốc và làng hầm Vĩnh Linh là vùng đất địa đầu giới tuyến huyện Vĩnh Linh. Quân dân địa phương đã sáng tạo nên hệ thống 114 địa đạo, làng hầm khắp 15 xã, thị trấn.

Giá trị nổi bật của hệ thống làng hầm này là giúp quân và dân Vĩnh Linh trú ẩn hiệu quả trước sức công phá của bom đạn do không quân Mỹ đánh phá. Nơi đây đã diễn ra cuộc sống dưới lòng đất, được xem là những công trình mang tầm cao về quân sự, kiến trúc, nghệ thuật.

Mối đường hầm bên trong địa đạo. Ảnh: Văn Được.

Địa đạo Vịnh Mốc (xã Vĩnh Thạch) là di tích được gìn giữ còn nguyên vẹn nhất với gồm 3 tầng hầm, dài 1.701 m, có 13 cửa thông ra bên ngoài.

Làng hầm Vĩnh Linh được kiến tạo đầy đủ dưới lòng đất với hội trường, căn hộ, nhà hộ sinh, bảng tin, giếng nước, nhà vệ sinh, trạm phẫu thuật… như một mô hình làng quê trên mặt đất. Trong khoảng 2.000 ngày tồn tại, 17 cháu bé được sinh ra tại di tích này.

Địa đạo Vịnh Mốc là một trong những điểm đến thu hút khách du lịch trong nước và quốc tế. Ngoài ra, Vĩnh Linh còn nhiều địa đạo nguyên vẹn chưa đưa vào khai thác du lịch như như Mũi Sy, thôn Roọc, Troong Môn - Cửa Hang, Hải Quân, Hương Nam, địa đạo công an vũ trang, địa đạo 61.