Omo nằm trong thung lũng tách giãn lớn (Great Rift) ở châu Phi, là nơi cư trú của 200 nghìn người dân bản địa từ cách đây hàng nghìn năm, trong đó có khoảng 1.000 đến 3.000 người thuộc bộ tộc Karo. Họ ở trên bờ phía đông sông Omo, sinh sống bằng cách trị lũ để trồng lúa miến, ngô và đậu.
Người Karo cũng có hoạt động trao đổi với các bộ tộc khác trong khu vực để lấy ngũ cốc, thực phẩm, gia súc và vải. Hiện nay, khi những con đường được xây dựng, việc giao thương còn được tiến hành với hàng hóa là súng đạn và bia rượu.
Những người phụ nữ bộ tộc Karo nổi tiếng bởi sự hy sinh và khả năng lao động cật lực để nuôi sống gia đình. Từ sáng sớm cho đến tối khuya, họ đi bộ đến những bụi rậm và cánh đồng quanh làng để làm việc. Trong khi đó, người đàn ông phụ trách việc đi săn cá sấu, hay chỉ đơn giản là ngồi trong túp lều nhai thuốc lá và bảo vệ ngôi làng khỏi thú hoang hoặc sự tấn công từ những bộ tộc khác.
Đối với những người đàn ông Karo, nghi lễ quan trọng nhất trong cuộc đời là lễ Dimi, được thực hiện để chào mừng và ban phước cho con gái của họ có khả năng sinh nở tốt và hôn nhân hạnh phúc. Sau khi trải qua nghi lễ Dimi, người đàn ông chính thức trở thành bô lão.
Để chúc mừng sự kiện trọng đại, mọi người trong bộ tộc sẽ giết thịt 10 con gia súc lớn và 30 con gia súc nhỏ, đồng thời trao đổi những thực phẩm dự trữ khác lấy cà phê. Đàn ông và phụ nữ mặc áo choàng làm từ lông động vật, nhảy múa trong khi vị tộc trưởng ban phước lành cho bé gái.
Trước khi hình thành các chức năng phụ nữ vào năm 10 cho đến 12 tuổi, những bé gái được gọi là "thú hoang" hay "con trai" vì chúng vẫn chưa thể mặc quần áo hay kết hôn...
Nhảy bò là nghi lễ đánh dấu cột mốc thể hiện các cậu bé đã thực sự trưởng thành. Để thực hiện nghi lễ này, mỗi đứa trẻ không mặc quần áo và phải nhảy qua lưng bốn con bò mà không được ngã để chứng tỏ bản thân đã đến tuổi được lấy vợ và có đủ sức mạnh để bảo vệ gia đình.
Ở Karo tồn tại một tập tục man rợ: hành quyết những đứa trẻ bị nguyền rủa. Những đứa trẻ này được gọi là Mingi, bị coi là điềm gở đối với cả bộ tộc khi có răng hàm trên mọc trước răng hàm dưới, bị dị tật hay bố mẹ của chúng vi phạm, không tôn trọng truyền thống của bộ tộc.
Người trong bộ tộc Karo cho rằng Mingi mang linh hồn của quỷ dữ và sẽ làm hại cả bộ tộc. Chúng bị hành quyết ngay bằng việc bị quẳng vào trong bụi rậm, không cho thức ăn nước uống để chết dần hay man rợ hơn là bị ném thẳng từ trên vách núi xuống sông cho bầy cá sấu ăn thịt.
Cả thế giới biết đến Mingi nhờ một người đàn ông trẻ tên là Labuko Lale, từ thung lũng Omo. Anh đã can đảm tiết lộ chuyện này với những người lớn tuổi. Sau đó, chính phủ đã tiến hành nhiều cuộc cứu sống các Mingi. Tuy nhiên vẫn có số trẻ nhỏ bị giết hại do người dân ngày một kín đáo và bí mật hơn.
Sau một thời gian kết nối với chính phủ Ethiopia và huy động được nguồn vốn từ các nhà tài trợ quốc tế để thành lập một tổ chức nhân đạo phi lợi nhuận, đến nay Lale đã cứu được 37 trẻ sơ sinh. "Họ đang được dạy dỗ, sống ở những nơi an toàn, sạch sẽ cùng các dịch vụ y tế đầy đủ", Lale cho biết.
Đàn ông trong bộ tộc Karo dùng phấn trắng và đất đỏ trộn với đá vàng, than củi vẽ lên người và mặt để tăng sức hấp dẫn cho bản thân nhằm thu hút sự chú ý của nữ giới. Ngoài ra, đây cũng là cách để bảo vệ bộ tộc. Với vẻ ngoài hung dữ và đáng sợ, các bộ tộc khác sẽ không dám tới gần và tấn công bộc tộc Karo.
Trước kia, khi còn sở hữu lượng gia súc khổng lồ, người Karo xây những ngôi nhà tuyệt đẹp. Nhưng sau khi tài sản bị mất đi, họ chuyển sang sống trong những ngôi nhà hình chóp nhỏ hơn. Mỗi một gia đình trong bộ tộc đều sở hữu hai nhà: Ono là phòng khách chính và Gappa là nơi sinh hoạt chung của cả gia đình.
Tác giả bài viết: Ngọc Mai
