Người Thái có tục làm nhà sàn quần cư bên sông suối từ bao đời nay. Và dọc theo sông Mã anh hùng phía Tây tỉnh Thanh Hóa, người Thái tập trung nhiều nhất ở các huyện Quan Hóa, Thường Xuân, Bá Thước, Quan Sơn, Mường Lát...
Bản Bàng nằm tại xã Trung Thượng thuộc huyện vùng cao Quan Sơn. Dân cư ở đây 100% là người Thái đen, bao gồm gần trăm hộ sống tập trung, được bao bọc bởi hệ thống rừng tre, trúc đặc biệt là cây luồng ken đặc. Luồng là loại cây thuộc họ tre, và Thanh Hóa được coi là "quê hương" của giống cây đa dụng này với diện tích lên đến 60 vạn hecta.
Con đường từ trung tâm huyện Quan Sơn đến bản Bàng đi qua những khu rừng luồng ken dày. Người dân coi cây luồng là cây "xóa đói giảm nghèo", khi đem lại thu nhập bên cạnh việc trồng lúa nương trên những quả đồi.
Trong sinh hoạt của đồng bào Thái bản Bàng, ngôi nhà sàn là một phần rất quan trọng của cuộc sống. Ngoài việc giữ vai trò che chở, nghỉ ngơi của người dân, nó còn mang rất nhiều giá trị văn hóa riêng độc đáo. Điển hình là phong tục "ngủ thăm" rất nổi tiếng, một nét đẹp tiêu biểu của dân tộc Thái hàng trăm năm qua.
Trong mỗi góc nhà sàn là những kho lưu trữ nhỏ lúa nương, đặc sản của vùng đất này
Một điều đặc biệt nữa khi đến với bản Bàng, du khách sẽ có cơ hội được thưởng thức cơm lam làm từ những thân cây tre, cây luồng có kích thước gấp mấy lần những ống cơm lam nhỏ quen thuộc ở vùng Tây Bắc.
Góc nhìn bao quát bản Bàng từ sân nhà phó trưởng bản. Chiếc loa phóng thanh cũng là phương tiện báo giờ giấc, kêu gọi tập trung người dân một cách nhanh chóng nhất mỗi khi có việc.
Trong một lớp học được lắp ghép tạm bằng gỗ, tre, nứa của trẻ em bản Bàng. Cuộc sống của đồng bào Thái đen ở đây vẫn còn nhiều khó khăn, tuy vậy thời gian gần đây bản Bàng cùng huyện Quan Sơn đã được quan tâm đầu tư nhiều, và đường sá đi lại đã được cải thiện tốt hơn trước.
Nét đẹp người Thái đen qua khuôn mặt và ánh mắt của một bé gái bản Bàng.
Đường đến vùng đất người Thái đen này hiện đã khá dễ dàng cho cả ô tô và xe máy. Theo lối đường Hồ Chí Minh đến với huyện Cẩm Thủy (rẽ lối vào Suối Cá Thần nổi tiếng ở đây), qua trung tâm xã Trung Thượng huyện Quan Sơn, tổng quãng đường là khoảng 205 km. Ngoài ra bạn có thể kết hợp từ huyện Bá Thước kế bên thăm vùng cao Cao Sơn giữa khu bảo tồn thiên nhiên Pù Luông hoang dã.
Tác giả bài viết: Nam Chấy
