Tỉ lệ tốt nghiệp THPT 2019 sẽ giảm mức nào?

Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD-ĐT) đã chính thức công bố phương án thi THPT quốc gia 2019 với một số điều chỉnh thay đổi so với năm 2018, trong đó một nội dung quan trọng tác động trực tiếp đến thí sinh là tăng tỉ lệ kết quả thi trong điểm xét công nhận tốt nghiệp THPT.

Giảm phụ thuộc "phao" học bạ

Dự kiến, điểm xét tốt nghiệp THPT gồm 70% điểm trung bình các bài thi THPT quốc gia dùng để xét tốt nghiệp THPT + 30% điểm trung bình cả năm lớp 12 của thí sinh + điểm ưu tiên, khuyến khích (nếu có).

Thí sinh dự thi THPT quốc gia 2018 tại TP HCM Ảnh: TẤN THẠNH

Công thức tính điểm xét tốt nghiệp THPT hiện nay thực ra đã được áp dụng từ kỳ thi tốt nghiệp THPT cuối cùng (năm 2014) và sau đó tiếp tục được áp dụng trong suốt 4 kỳ thi THPT quốc gia vừa qua (2015-2018). Theo đó, điểm xét tốt nghiệp THPT gồm 50% điểm trung bình các bài thi THPT quốc gia dùng để xét tốt nghiệp THPT + 50% điểm trung bình cả năm lớp 12 + điểm ưu tiên, khuyến khích (nếu có). Với công thức này, tỉ lệ tốt nghiệp THPT của cả nước đều trên 90%, thậm chí ở kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2014 đạt đến mức 99,09%.

Dữ liệu điểm thi của thí sinh cả nước năm 2017, 2018 cho thấy nếu xét tốt nghiệp chỉ dựa trên điểm thi THPT quốc gia (nghĩa là theo công thức 100% điểm thi THPT quốc gia và 0% điểm trung bình năm lớp 12) thì tỉ lệ tốt nghiệp của cả nước chỉ đạt gần 60% ở năm 2017 và chưa đến 50% ở năm 2018 (do đề thi năm 2018 khó hơn).

Tất nhiên, dễ dàng đoán được là tỉ lệ tốt nghiệp chắc chắn sẽ xấp xỉ 100% nếu áp dụng công thức ngược lại (0% điểm thi THPT quốc gia và 100% điểm trung bình năm lớp 12) vì còn phải loại các học sinh vướng điểm liệt (rất ít) trong kỳ thi THPT quốc gia.

Phao cứu sinh rất lớn cho nhiều thí sinh khi xét tốt nghiệp ở những năm vừa qua là điểm trung bình cả năm lớp 12 và điểm khuyến khích. Chỉ tính riêng cho học sinh thi và có xét tốt nghiệp năm 2018 (không tính các thí sinh đã tốt nghiệp ở những năm trước dự thi chỉ để xét tuyển ĐH), điểm trung bình năm lớp 12 của học sinh cả nước là 7,61 (năm 2017 là 7,34). Điều này có nghĩa là dù không có điểm khuyến khích, một học sinh lớp 12 năm 2018 chỉ cần điểm trung bình của 4 bài thi THPT quốc gia 2,39 điểm (và không bị điểm liệt) cũng sẽ tốt nghiệp THPT.

Một số chuyên gia đã tính toán nếu áp dụng công thức tính điểm xét tốt nghiệp 2019 cho năm 2018 thì tỉ lệ tốt nghiệp trung bình cả nước sẽ giảm khoảng hơn 15% còn xấp xỉ 80%; và ở một số địa phương mức giảm lên đến 20%.

Không thể để rớt tốt nghiệp quá nhiều

Chắc chắn trong bối cảnh giáo dục, nhất là thi cử, đang có nhiều vấn đề, Bộ GD-ĐT sẽ không dám tạo một "cú nổ bom" để tỉ lệ tốt nghiệp THPT giảm xuống dưới 70% như năm 2007. Có 3 yếu tố để có thể dự đoán tỉ lệ tốt nghiệp 2019 tuy có thể giảm nhưng chỉ giảm ít, thậm chí vẫn ở mức trên 90%. Một là như đã công bố, đề thi năm 2019 sẽ chỉ chủ yếu nằm trong chương trình lớp 12 và ở mức độ dễ hơn để đáp ứng mục tiêu xét tốt nghiệp THPT. Hai là điểm khuyến khích và điểm ưu tiên vẫn tiếp tục được áp dụng và ba là, theo xu thế "nước lên thuyền lên", nhiều trường THPT sẽ nâng điểm trung bình cả năm lớp 12 của học sinh lên cao hơn nữa.

Bộ GD-ĐT còn đang lắng nghe để quyết định tỉ lệ chính thức cuối cùng của điểm thi THPT quốc gia và điểm trung bình năm lớp 12. Con đường cải cách thi cử trong toàn cục "đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục" còn nhiều chông gai khi Bộ GD-ĐT phải loay hoay giải quyết tìm những giải pháp tình huống để đối phó với những phát sinh trong thi cử.