Dự án Nhà máy Nhiệt điện Công Thanh tại Khu kinh tế Nghi Sơn (Thanh Hóa) đang chứng kiến một cuộc "hồi sinh" đầy ấn tượng sau hơn một thập kỷ trì trệ. Với tổng mức đầu tư được điều chỉnh lên tới 47.000 tỷ đồng (xấp xỉ 2 tỷ USD), dự án này không chỉ đơn thuần là một nhà máy nhiệt điện mà còn đại diện cho xu hướng chuyển đổi năng lượng mang tính chiến lược của Việt Nam trong bối cảnh toàn cầu đang hướng tới phát triển bền vững.

Sự tham gia của những "cá mập" tài chính và năng lượng quốc tế đã tạo nên một hiệu ứng chuyển đổi mạnh mẽ, biến dự án từng "sa lầy" thành một điểm sáng trong chiến lược an ninh năng lượng quốc gia, đặc biệt là khi miền Bắc đang phải đối mặt với nhiều thách thức về nguồn cung điện.

BP làm việc tại Bộ Công thương về việc tham gia dự án LNG tại Thanh Hóa. Ảnh Cổng thông tin Bộ Công Thương

Dự án sa lầy lội ngược dòng

Được khởi công từ năm 2011 với quy mô ban đầu 600 MW sử dụng than và tổng vốn đầu tư khoảng 1,2 tỷ USD, Nhà máy Nhiệt điện Công Thanh đã rơi vào tình trạng "đóng băng" trong hơn 12 năm. Theo kế hoạch ban đầu, các tổ máy số 1 và số 2 lẽ ra phải vận hành từ năm 2014, nhưng thực tế dự án chỉ hoàn thiện được một cổng và một phần tường rào, còn lại chủ yếu là đất trống.

Nguyên nhân của sự trì trệ này không chỉ đến từ khó khăn trong việc thay đổi cổ đông và thu xếp vốn đầu tư, mà còn phản ánh một xu hướng lớn hơn: sự chuyển dịch của thị trường năng lượng toàn cầu khỏi nhiên liệu hóa thạch. Các chính sách ngày càng thắt chặt đối với nhiệt điện than, cùng với cam kết của Việt Nam về phát thải ròng bằng không (Net Zero) tại COP26 đã tạo áp lực lớn, buộc dự án phải thay đổi để thích nghi.

Bước ngoặt đã đến khi dự án được đề xuất chuyển đổi từ than sang khí LNG nhập khẩu, đồng thời nâng công suất lên 1.500 MW. Công nghệ tuabin khí chu trình hỗn hợp hiện đại được lựa chọn, phù hợp với định hướng phát triển năng lượng sạch và đã được chính thức bổ sung vào Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 (Quy hoạch điện VIII).

Việc điều chỉnh này không chỉ làm tăng tổng mức đầu tư lên 2 tỷ USD mà còn mở rộng diện tích sử dụng đất lên 197,3 ha, bao gồm khu vực nhà máy chính, tuyến ống khí và nước làm mát, kho cảng LNG và mặt nước cảng LNG. Với sản lượng điện dự kiến đạt khoảng 9 tỷ kWh mỗi năm, dự án sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc giảm thiểu nguy cơ thiếu hụt điện tại miền Bắc trong giai đoạn 2026-2035.

Liên minh quốc tế rót vốn: Năng lượng xanh hồi sinh tại Thanh Hóa

Điểm đặc biệt của dự án LNG Công Thanh là mô hình hợp tác liên minh giữa những tập đoàn hàng đầu thế giới, tạo nên một chuỗi giá trị tích hợp từ nguồn cung cấp khí đến công nghệ và tài chính. Tập đoàn BP (British Petroleum) với lịch sử hơn 110 năm và hiện diện tại hơn 70 quốc gia, không chỉ cung cấp vốn mà còn mang đến giải pháp kho cảng LNG và nguồn cung cấp khí ổn định cho dự án.

SK đề xuất tham gia các dự án LNG tại Bắc Trung bộ với Bộ Công thương. Ảnh Cổng thông tin Bộ Công Thương

Vai trò của BP đặc biệt quan trọng trong bối cảnh thị trường LNG toàn cầu đang gặp nhiều biến động sau khủng hoảng năng lượng châu Âu và xung đột Nga-Ukraine. Quỹ đầu tư Actis với danh mục đầu tư năng lượng trị giá hơn 12 tỷ USD trên toàn cầu, mang đến kinh nghiệm phong phú trong việc thu xếp vốn từ các tổ chức tài chính quốc tế.

Sự tham gia của Actis không chỉ bảo đảm nguồn vốn mà còn giúp dự án tiếp cận các tiêu chuẩn ESG (Môi trường, Xã hội và Quản trị) quốc tế, tăng tính bền vững và hiệu quả dài hạn. Tập đoàn GE (General Electric) với công nghệ tuabin khí và máy phát điện chu trình hỗn hợp tiên tiến nhất, giúp dự án đạt hiệu suất cao và giảm phát thải. Công nghệ của GE cho phép dự án vận hành linh hoạt hơn, có thể bổ trợ cho năng lượng tái tạo khi cần thiết, tạo nên một hệ thống điện ổn định và bền vững.

Ngoài liên minh BP-Actis-GE, sự xuất hiện của Tập đoàn SK (Hàn Quốc) trong câu chuyện LNG Công Thanh đã tạo nên một chiều kích mới cho dự án. Với vốn hóa thị trường gần 200 tỷ USD và danh mục đầu tư đa dạng tại Việt Nam, SK đang theo đuổi một chiến lược lớn hơn nhiều so với một dự án điện đơn lẻ.

Trong cuộc gặp với Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên vào tháng 4/2025, SK đã đề xuất xây dựng một hệ sinh thái công nghiệp-năng lượng tích hợp tại Việt Nam, bao gồm Trung tâm trí tuệ nhân tạo và đổi mới sáng tạo tại Bắc Trung Bộ gắn với các dự án LNG Nghi Sơn và Quỳnh Lập, Trung tâm hydrogen, logistics và đổi mới sáng tạo tại Nam Trung Bộ gắn với dự án LNG Cà Ná, và Trung tâm nông nghiệp thân thiện môi trường tại Đồng bằng Sông Cửu Long gắn với dự án LNG Cà Mau.

Cách tiếp cận này cho thấy SK không chỉ đơn thuần xem LNG Công Thanh là một khoản đầu tư năng lượng mà còn là mắt xích trong chiến lược phát triển "nền kinh tế hydrogen" và nền tảng công nghiệp 4.0 tại Việt Nam, phù hợp với xu hướng chuyển đổi xanh toàn cầu.

Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên tiếp đại diện Tập đoàn SK. Ảnh Cổng thông tin Bộ Công Thương

Mặc dù có nhiều tiến triển tích cực, dự án LNG Công Thanh vẫn phải đối mặt với nhiều thách thức cần được giải quyết một cách hệ thống. Việc chuyển đổi từ than sang LNG đòi hỏi xây dựng cơ sở hạ tầng kho cảng và vận chuyển LNG hoàn toàn mới, không chỉ làm tăng chi phí đầu tư mà còn đặt ra yêu cầu về công nghệ và kỹ thuật cao.

Phương án đấu nối điện đang được nghiên cứu với nhiều lựa chọn kết nối về trạm biến áp 500 kV tại Hưng Yên, Nam Hà Nội hoặc Long Biên, đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ với quy hoạch lưới điện quốc gia. Giá LNG trên thị trường quốc tế vẫn đang biến động mạnh sau khủng hoảng năng lượng toàn cầu 2021-2022, đặt ra câu hỏi về tính cạnh tranh của điện LNG so với các nguồn điện khác.

Khuôn khổ pháp lý cho các dự án LNG tại Việt Nam vẫn đang trong quá trình hoàn thiện, các vấn đề về giá bán điện, hợp đồng mua bán điện dài hạn và cơ chế khuyến khích đầu tư cần được làm rõ để tạo sự ổn định cho nhà đầu tư.

Dự án Nhà máy Nhiệt điện Công Thanh đang trở thành một trường hợp điển hình về cách chuyển đổi một dự án "sa lầy" thành một mô hình năng lượng tiên tiến, bền vững. Sự kết hợp giữa chuyển đổi năng lượng, công nghệ tiên tiến và hợp tác quốc tế không chỉ "giải cứu" một dự án tỷ đô mà còn mở ra một chương mới cho ngành năng lượng Việt Nam trên con đường phát triển bền vững.

Với công suất 1.500 MW và sản lượng điện khoảng 9 tỷ kWh/năm, dự án sẽ góp phần quan trọng trong việc đảm bảo an ninh năng lượng cho miền Bắc, đồng thời tạo ra hàng nghìn việc làm trong giai đoạn xây dựng và vận hành, thúc đẩy phát triển các ngành công nghiệp phụ trợ tại Khu kinh tế Nghi Sơn.

Với sự tham gia của những "cá mập" quốc tế hàng đầu và định hướng phát triển năng lượng xanh, dự án đang từng bước vượt qua những rào cản kéo dài, khẳng định vai trò then chốt trong chiến lược an ninh năng lượng và phát triển bền vững của Việt Nam.

Tác giả: Lê Doãn Tài

Nguồn tin: taichinhdoanhnghiep.net.vn