Ô tô ùn ứ tại cảng chờ nhập khẩu. Ảnh: Thái Bình

Hàng nghìn xe xếp hàng chờ nhập khẩu

Một nguồn tin cho biết, hiện tại có khoảng 3.000 ô tô của các thương hiệu nổi tiếng thế giới như Toyota, Ford, Misubishi, Nissan, Lamborghini, Bentley… đang tập kết tại bãi cảng Tân Vũ (thuộc Công ty CP cảng Hải Phòng) chờ làm thủ tục nhập khẩu.

Điểm đáng lưu ý, trong số hàng ngàn xe đang xếp hàng chờ thông quan kia có nhiều lô xe đã cập cảng trước đó nhiều tháng nhưng chưa được doanh nghiệp làm thủ tục để nhận hàng. Thậm chí, có những chiếc xe cập cảng từ tháng 10/2017 nhưng hiện vẫn chưa làm thủ tục thông quan.

Trong khi xe đã về tới cảng chưa làm thủ tục nhập khẩu thì một diễn biến khác cũng rất liên quan là số lượng xe nhập khẩu thực tế đã có dấu hiệu giảm sút rất mạnh trong thời gian qua. Theo Cục Hải quan Hải Phòng, con số hụt thu trong 6 tháng cuối năm từ mặt hàng ô tô có thể lên đến khoảng 2.800 tỷ đồng so với 6 tháng đầu năm.

Điển hình như tại Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Hải Phòng khu vực I (đơn vị có số thu lớn nhất từ mặt hàng ô tô trong toàn Cục), từ tháng 8 trở về trước trung bình số thu từ ô tô nhập khẩu đạt khoảng 500-600 tỷ đồng/tháng, nhưng tháng 9 và tháng 10 giảm mạnh chỉ còn hơn 100 tỷ đồng, tháng 11 và tháng 12 dự kiến doanh nghiệp ngừng làm thủ tục nhập khẩu mặt hàng này.

Số liệu thống kê cũng cho thấy, lượng xe nhập khẩu ô tô nguyên chiếc từ 2 thị trường xuất khẩu lớn nhất thuộc khối ASEAN là Thái Lan và Indonesia về Việt Nam giảm sút đáng kể. Nếu như lượng nhập khẩu ô tô nguyên chiếc trong tháng 8/2017 từ Indonesia và Thái Lan là 2.053 chiếc và 2.967 chiếc thì sáng tháng 9 chỉ còn 320 chiếc và 2.765 chiếc tương ứng. Sang tháng 10, con số này tiếp tục giảm xuống còn 261 chiếc và 2.291 chiếc được nhập khẩu; và tới tháng 11, con số tương ứng là 550 chiếc và 1.300 chiếc.

“Ém” hàng vì thuế

Một số chuyên gia am hiểu thị trường ô tô cho rằng, lý do thực sự khiến nhiều hãng ô tô dừng nhập khẩu có thể là để chờ đợi giảm thuế từ đầu năm sau chứ thực chất không phải do bị “kìm kẹp” bởi quy định hiện tại hay thủ tục rườm rà.

Một điều khó hiểu là thuế nhập khẩu xe bán tải có form D từ Asean về hiện chỉ có 5% nhưng có những doanh nghiệp vẫn cố không thông quan luôn, dù hiện tại không phải áp dụng bất cứ quy định nào của NĐ 116 - vốn đang được VAMA kêu là không thể thực hiện ngay.

Theo một cán bộ của Tổng cục Hải quan, xe nhập khẩu tập trung lớn nhất ở khu vực hai cảng Hải Phòng và TPHCM. Vị này cho rằng, các doanh nghiệp ô tô đã mang xe về nhưng chưa làm thủ tục thông quan bởi họ có sự chờ đợi thời điểm từ ngày 1/1/2018, khi mức thuế suất thuế nhập khẩu xe nguyên chiếc giảm mạnh từ 30% hiện tại về còn 0% nếu đáp ứng tỷ lệ nội địa hoá 40% trở lên.

Ô tô nhập khẩu ùn lại được cho là do chờ thuế. Ảnh: Thái Bình

Tính toán cho thấy, việc thuế nhập khẩu giảm mạnh sẽ có tác động đáng kể tới giá xe. Cụ thể, với một chiếc xe có giá khai báo hải quan là 10.000 USD, nếu mở tờ khai hải quan và được chấp nhận trước ngày 1/1/2018 sẽ có giá sau khi tính thuế là 20.735 USD (gồm 10.000 giá xe tính thuế + 3.000 USD thuế nhập khẩu + 5.850 USD thuế tiêu thụ đặc biệt + 1.885 USD thuế giá trị gia tăng).

Tuy nhiên, từ ngày 1/1/2018 trở đi, vẫn giá trị xe là 10.000 USD, giá trị xe sau khi tính thuế chỉ còn là 15.400 USD (gồm 10.000 USD giá tính thuế + 4.000 USD thuế tiêu thụ đặc biệt + 1.400 USD thuế giá trị gia tăng). Mức giá này giảm mạnh tới 5.000 USD so với giá tính theo mức thuế 30% hiện tại.

Về thủ tục nhập khẩu, cán bộ hải quan cũng khẳng định rằng, thực tế rất đơn giản và có thể diễn ra nhanh chóng do đa phần các doanh nghiệp ô tô được hưởng chế độ ưu tiên, hàng hoá vào luồng xanh, không phải kiểm tra khi làm thủ tục thông quan.

“Tổng cục Hải quan đã có công văn yêu cầu các đơn vị hải quan các cửa khẩu tăng cường thời gian làm việc lên cả ngày thứ Bẩy và Chủ nhật trong dịp cuối năm để tạo điều kiện thuận lợi nhất, nhằm tạo điều kiện để doanh nghiệp nhanh chóng thông quan được hàng hoá, phục vụ cho mùa kinh doanh cao điểm dịp lễ, Tết”, một cán bộ của Tổng cục Hải quan cho hay.

Chia sẻ với báo giới mới đây, ông Trần Bá Dương, Chủ tịch Công ty cổ phần ôtô Trường Hải (Thaco) thẳng thắn chỉ ra rằng: “Việc không nhập thêm hàng trước thời điểm 2018 khi thuế nhập khẩu chưa về 0% không chỉ của riêng ai mà kể cả Thaco. Chúng tôi không cớ gì đi nhập một xe phải đóng thuế nhập 30%, rồi đến 2018 phải bán cạnh tranh với xe thuế bằng 0%. Đấy là điều tất yếu”.

Muốn “tiện cả đôi đường”

Một mặt “ém” hàng ở cảng để chờ ngày giờ đẹp mới thông quan, về phía các hãng nhập khẩu, trong vòng hơn 1 tháng trở lại đây, nhiều doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài trong VAMA đã liên tiếp đề xuất việc hoãn thi hành các quy định đối với việc nhập khẩu xe ô tô tại Nghị định 116 trong ít nhất 6 tháng thay vì thời gian có hiệu lực ban đầu là ngày 1/1/2018.

Trong bản kiến nghị của mình, VAMA cho rằng, quá trình từ khi đặt hàng, sản xuất, vận chuyển xe ô tô từ nước xuất khẩu đến Việt Nam sẽ mất một thời gian dài. Ngoài ra, mỗi doanh nghiệp nhập khẩu xe ô tô cũng cần thêm thời gian để xin giấy phép nhập khẩu xe ô tô theo yêu cầu của Nghị định 116/2017/NĐ-CP.

“Để có giấy phép này, mỗi doanh nghiệp nhập khẩu xe ô tô cần phải chuẩn bị và nộp các giấy chứng nhận của nhà sản xuất nước ngoài cho việc triệu hồi, hỗ trợ kỹ thuật và cung cấp phụ tùng chính hãng cũng như giấy chứng nhận cơ sở bảo hành, bảo dưỡng do Cục Đăng kiểm Việt Nam cấp”, VAMA cho biết.

Tuy nhiên, nhiều chuyên gia trong ngành cho rằng, Chính phủ cần phải kiên định với chính sách nhằm người tiêu dùng khi yêu cầu sản phẩm phải có xuất xứ, tiêu chuẩn rõ ràng, công nghệ không lỗi thời. Thực tế, các quy định tại Nghị định 116 là điều mà bất kỳ đơn vị nhập khẩu nào đều phải làm giúp giải quyết vấn đề tồn tại lâu nay trên thị trường, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, tránh tình trạng nay mua xe ở đại lý này, ngày mai họ đóng cửa

“Một số hãng nhập khẩu vừa muốn đề xuất muốn trì hoãn Nghị định 116 thực chất là vừa muốn được hưởng lợi về thuế 0%, vừa muốn thị trường Việt Nam mở hết mọi cánh cửa cho hàng nhập khẩu từ các nước trong khu vực để các doanh nghiệp ô tô nhập hàng ào ạt cho cao điểm bán xe trước Tết âm lịch”, một chuyên gia am hiểu thị trường xe nhìn nhận.

Tác giả: Hà Anh

Nguồn tin: Báo Dân trí