Sau 10 năm loay hoay tái cơ cấu, từ một doanh nghiệp danh tiếng, Công ty Cơ khí ô tô và Thiết bị điện Đà Nẵng đang đứng trước nguy cơ phá sản Ảnh: Bảo Như

Vòng xoáy nợ nần

“Chúng tôi mới nhận được đề xuất mới đây của Công ty Cơ khí ô tô và Thiết bị điện Đà Nẵng (Damco) về việc bán tài sản để trả nợ. Đây là vấn đề mà Bộ Giao thông - Vận tải (GTVT) không thể tự quyết nên cần xin ý kiến của các bộ, ngành liên quan”, một lãnh đạo Vụ Quản lý doanh nghiệp (Bộ GTVT) cho biết.

Tại lần xác định giá trị doanh nghiệp vào tháng 9/2018, giá trị thực tế của Damco tại thời điểm ngày 31/12/2017 là 87,7 tỷ đồng, nhưng tổng nợ thực tế phải trả là 143,7 tỷ đồng, nên giá trị thực tế phần vốn nhà nước là âm 56 tỷ đồng.
Vào ngày 12/1/2021, ông Nguyễn Hoàng Sơn, Giám đốc Damco đã ký văn bản rất thống thiết gửi Bộ GTVT - đơn vị được Chính phủ giao làm đầu mối thực hiện tái cơ cấu doanh nghiệp đang ngấp nghé bờ vực phá sản - xin được sử dụng một trong những tài sản giá trị nhất của Công ty để trả nợ.

Trong Văn bản số 03/CV - CT, Damco đề nghị Bộ GTVT cho phép bán lô đất số A5 tại Khu Trung tâm bến xe (quận Liên Chiểu, TP. Đà Nẵng) để có nguồn thanh toán khẩn cấp cho 2 khoản nợ đọng có thể ảnh hưởng đến sự tồn vong của doanh nghiệp.

Ưu tiên số một là thanh toán ngay khoản nợ tiền thuê lại đất và sử dụng hạ tầng phát sinh từ ngày 1/1/2018 đến ngày 31/12/2019 trị giá 4,394 tỷ đồng cho Công ty Phát triển và Khai thác hạ tầng Khu công nghiệp Đà Nẵng (Daizico) để có thể tiếp tục giữ được quyền thuê 58.320 m2 trong Khu công nghiệp Hòa Khánh.

Ưu tiên số hai mà Damco dự kiến thực hiện trong trường hợp bán được lô đất A5 là thanh toán một phần nợ cho Bảo hiểm Xã hội TP. Đà Nẵng (tối thiểu khoảng 1 tỷ đồng) để cơ quan bảo hiểm xã hội không chuyển vụ việc sang Công an TP. Đà Nẵng.

“Đây là việc làm cấp thiết để cứu một doanh nghiệp đang bên bờ vực phá sản và là lối thoát cho hàng trăm lao động nhiều năm nay chờ được giải quyết các chế độ hưu trí; đồng thời là cơ sở để tiếp tục thực hiện lộ trình tái cơ cấu đã được Chính phủ phê duyệt vào tháng 10/2020”, ông Sơn cho biết.

Được biết, Damco vốn là doanh nghiệp nhà nước trực thuộc UBND TP. Đà Nẵng. Năm 2006, Damco được Bộ GTVT tiếp nhận nguyên trạng về làm đơn vị thành viên của Tổng công ty Công nghiệp ô tô Việt Nam (Vinamotor). Tại thời điểm này, Damco là một đơn vị khá có tiếng tăm trong lĩnh vực lắp ráp, hoán cải các loại xe chở khách tại khu vực miền Trung.

Tuy nhiên, từ khi về Vinamotor, tình hình sản xuất, kinh doanh của Damco liên tục lao dốc do ảnh hưởng của những lần sáp nhập, di dời địa điểm sản xuất theo chủ trương của UBND TP. Đà Nẵng cùng với sự tàn phá nặng nề của cơn bão số 6 (năm 2006) và số 9 (năm 2009). Những khoản lỗ lũy kế rất lớn được tích tụ nhiều năm đã khiến kế hoạch cổ phần hóa Damco được Bộ GTVT khởi động từ năm 2011 đã không thể thực hiện được.

Năm 2014, khi tiến hành cổ phần hóa công ty mẹ - Vinamotor, Bộ GTVT đã buộc phải tách riêng Damco để thực hiện tái cơ cấu tài chính theo hình thức mua bán nợ với đơn vị nhận nợ là Công ty Mua bán nợ và tài sản tồn đọng của doanh nghiệp (DATC).

Do vướng mắc một số thủ tục về đất đai, nên quá trình cổ phần hóa Damco đã kéo dài suốt 10 năm qua với 5 lần tiến hành xác định giá trị doanh nghiệp.

Sau khi bán một phần nợ cho Công ty TNHH Tập đoàn Thành Đạt - đơn vị từng được chọn là cổ đông chiến lược khi cổ phần hóa Damco, tổng dư nợ phải thu của DATC tại công ty này vẫn còn tới 62,8 tỷ đồng. Đây là số tiền mà DATC đã bỏ ra trong quá trình tái cơ cấu tài chính phục vụ cổ phần hóa Damco theo hình thức mua bán nợ nhưng bất thành trong những năm trước đó

Do quá trình tái cơ cấu kéo dài tới 10 năm, lại không được tiếp thêm nguồn lực để phục hồi, hoạt động của Damco tiếp tục lao dốc.

Năm 2019, Damco với 82 lao động trong danh sách chỉ tạo ra được 1,9 tỷ đồng doanh thu, lỗ thêm 4,68 tỷ đồng, đẩy khoản lỗ lũy kế lên 166 tỷ đồng, vốn chủ sở hữu âm 124 tỷ đồng; nợ bảo hiểm xã hội 10,1 tỷ đồng; nợ tiền thuê đất tại Khu công nghiệp Hòa Khánh 4,4 tỷ đồng. Đến cuối tháng 11/2020, nợ bảo hiểm xã hội của Damco đã tăng lên 11,1 tỷ đồng. Do nợ bảo hiểm xã hội, nhiều cán bộ Damco không nhận được các chế độ hưu trí dù đã đến tuổi nghỉ ngơi.

Cũng do chưa xác định được hình thức tái cơ cấu, nên trong giai đoạn 2018 - 2020, Công ty TNHH Tập đoàn Thành Đạt không có cơ sở để tiếp tục hỗ trợ trả tiền thuê đất, khiến Damco rơi sâu hơn vào vực xoáy nợ nần.

Nguy cơ vỡ phương án tái cơ cấu

Trong nỗ lực tìm lối thoát cho Damco, ngày 14/10/2020, Văn phòng Chính phủ đã có Công văn số 8621/VPCP-DMDN thông báo ý kiến chỉ đạo của Phó thủ tướng thường trực Chính phủ Trương Hòa Bình về hình thức chuyển đổi Damco.

Tại công văn này, Phó thủ tướng Trương Hòa Bình yêu cầu Bộ GTVT chủ trì, phối hợp với Bộ Kế hoạch và Đầu tư và các cơ quan liên quan chỉ đạo, hướng dẫn Damco thực hiện chuyển đổi sang loại hình công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên (TNHH MTV) bảo đảm phù hợp với quy định của pháp luật về doanh nghiệp.

Sau khi trở thành công ty TNHH MTV, Bộ GTVT sẽ thực hiện chuyển đổi Damco với hình thức bán toàn bộ doanh nghiệp theo phương thức bán đấu giá toàn bộ Damco có kế thừa công nợ. Nguyên tắc, trình tự, thủ tục bán doanh nghiệp thực hiện theo quy định tại Nghị định số 128/2014/NĐ-CP ngày 31/12/2014 của Chính phủ về bán, giao và chuyển giao doanh nghiệp 100% vốn nhà nước và các văn bản pháp luật có liên quan, bảo đảm công khai, minh bạch, lợi ích cao nhất cho Nhà nước.

Tuy nhiên, theo Giám đốc Damco, phương án bán toàn bộ doanh nghiệp có kế thừa công nợ chỉ có thể thực hiện được nếu đơn vị này xử lý được các khoản nợ với Daizico và Bảo hiểm Xã hội TP. Đà Nẵng.

Trước đó, vào đầu tháng 6/2020, sau nhiều lần đòi nợ không thành, Daizico đã gửi đơn kiện Damco lên Tòa án Nhân dân quận Liên Chiểu để đòi số tiền 4,394 tỷ đồng và thu hồi khu đất 58.320 m2 đang cho Damco thuê tại Khu công nghiệp Hòa Khánh. Trong khi đó, do gặp khó khăn về tài chính, nên từ đầu năm 2020 đến nay, Thành Đạt không tiếp tục hỗ trợ Damco mỗi tháng 100 triệu đồng để thanh toán dần nợ bảo hiểm xã hội như cam kết hồi tháng 10/2019 với Bảo hiểm Xã hội TP. Đà Nẵng. Hiện nay, ngoài việc tiến hành khởi kiện Damco ra tòa, Bảo hiểm Xã hội TP. Đà Nẵng cũng đang làm việc với cơ quan công an để xử lý vụ việc một cách thấu đáo.

Theo lãnh đạo Damco, Công ty đang ở tình thế đặc biệt khó khăn khi lối thoát tái cơ cấu của Chính phủ vừa được hé mở. Nếu bị thua kiện, mất quyền thuê đất, Damco chính thức bị phá sản khiến nỗ lực buông phao giải cứu của Chính phủ thành vô ích. Nhà nước và nhà đầu tư có thể mất trắng các khoản đầu tư vào Damco.

Để thể hiện thiện chí tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp, tại buổi làm việc với Damco, DATC chi nhánh TP. Đà Nẵng, Thành Đạt hôm 22/12/2020, Daizico đã chấp nhận nới thời hạn thanh toán khoản nợ đến 15/1/2021. Nếu sau thời điểm nói trên, Damco không có tiền trả nợ, Daizico sẽ không rút đơn khởi kiện và tiến hành giải quyết vụ việc tại tòa.

Cần phải nói thêm rằng, trong Công văn số 6289/UBND-BQL ngày 21/9/2020 phúc đáp đề xuất xin giãn thanh toán nợ Daizico của Bộ GTVT, UBND TP. Đà Nẵng đã khẳng định, không có cơ sở để giải quyết việc giãn nợ tiền thuê lại đất và sử dụng hạ tầng năm 2018, 2019 cho Damco cho đến khi công ty này hoàn thành việc tái cơ cấu.

Trên thực tế, UBND TP. Đà Nẵng dù có muốn cũng khó có thể giúp Damco, khi trong Báo cáo kiểm toán 6 tháng đầu năm 2020, Kiểm toán Nhà nước đã kiến nghị UBND TP. Đà Nẵng chấm dứt tình trạng cho gia hạn tiền thuê đất, giảm tiền phạt nộp chậm không đúng quy định của Luật Quản lý thuế.

Trước áp lực từ Daizico và Bảo hiểm Xã hội TP. Đà Nẵng, DATC và Damco đã tổ chức cuộc họp khẩn và đi đến thống nhất là bán lô đất số A5 là tài sản đảm bảo Damco đã thế chấp cho DATC vào năm 2011 để có dòng tiền trả nợ.

“Damco phải khẩn trương báo cáo vụ việc tới Bộ GTVT, trong đó có việc chuyển nhượng lô đất A5 để có nguồn trả nợ Daizico”, ông Nguyễn Luôn, Giám đốc DATC chi nhánh TP. Đà Nẵng cho biết.

Một vướng mắc nữa đối với quá trình tái cơ cấu Damco là hiện nay, đã gần 3 tháng kể từ khi có chỉ đạo của Phó thủ tướng Trương Hòa Bình, các bộ ngành liên quan vẫn chưa hướng dẫn Damco thực hiện chuyển đổi sang loại hình công ty TNHH MTV bảo đảm phù hợp với quy định của pháp luật về doanh nghiệp.

Trong công văn gửi Bộ GTVT vào cuối tháng 12/2020, lãnh đạo DATC cho rằng, nếu không chuyển đổi ngay sang Công ty TNHH MTV để thực hiện phương án bán doanh nghiệp có kế thừa công nợ theo chỉ đạo của Chính phủ, Damco sẽ phải thực hiện phương án phá sản doanh nghiệp và như vậy sẽ ảnh tới khả năng thu hồi vốn nhà nước đã đầu tư vào Damco thông qua hoạt động mua bán nợ của DATC cũng như các khoản hỗ trợ của đối tác là Tập đoàn Thành Đạt.

“Bộ GTVT cần sớm ban hành văn bản hướng dẫn và có các giải pháp hỗ trợ Damco trong quá trình chuyển đổi sang Công ty TNHH MTV”, lãnh đạo DATC kiến nghị.

Tác giả: Bảo Như

Nguồn tin: Báo Đầu tư