Với ước mong đồng bào của mình sẽ có những ngày vui xuân trọn vẹn, an lạc, không ai bị thương tích, những già làng ở huyện miền núi Tây Giang đã ra quy định “Tịch thu tất cả chìa khóa xe máy trong dịp Tết”, chỉ trường hợp khẩn mới sử dụng xe máy.

Như đã thành thông lệ, cứ đến chiều 29 Tết, ông Bhling Brốc, Trưởng thôn Z’rượt, xã Ch’Ơm, cùng công an thôn ngồi trước ngôi nhà Gươl để nhận những chiếc chìa khóa xe máy do người dân đến nộp. “Ngày Tết, ai cũng uống rượu. Mà uống rượu thì đi xe máy rất không an toàn. Phải thu chìa khóa chứ say rượu mà đi xe máy là rất dễ xảy ra tai nạn”, ông Brốc chia sẻ.

Nếu như trước đây, ông cùng già làng phải đến tận nhà thu thì nay công việc nhẹ nhàng hơn rất nhiều. Bởi người dân tự giác đến giao nộp.

Ông Bhling Brốc kể, cách đây hơn 7 năm, khi những con đường núi được đổ bê tông, giao thông thuận tiện cũng là lúc kinh tế của người dân Cơ Tu ở đây khá giả hơn. Họ bắt đầu sắm xe máy để đi lại. Rồi việc chở các đặc sản rừng xuống trung tâm xã, huyện, xuống dưới miền xuôi được nhanh hơn. Nhưng cũng từ đó, nhiều cái chết đau lòng xảy ra với con em trong làng vì tai nạn giao thông. Nguyên nhân chủ yếu là say rượu, đường núi lại hiểm trở.

“Hầu hết con đường lên các bản toàn là đèo dốc đứng quanh co. Khí hậu lạnh quanh năm, đường đi toàn sương mù giăng kín, thử hỏi sao không có tai nạn. Bình thường đi đã có tai nạn rồi, huống gì có rượu trong người. Thay vi không thể cấm bà con uống rượu trong dịp Tết về, thì mình cấm đi xe máy vậy”, Bhling Brốc nói.

Các làng Cơ Tu tại huyện Tây Giang nhiều năm qua đã chấp hành nghiêm "luật" không đi xe máy trong dịp tết. Ảnh: H.Tân

Việc tịch thu chìa khóa xe máy này bắt nguồn từ việc thôn trưởng cùng các già làng nhiều lần đến tận nhà khuyên nhủ các thanh niên không được đi xe máy khi say rượu, thực hiện đúng quy định giao thông. Nhưng vẫn kiểu “dã tràng xe cát”, nhọc công nhưng không có hiệu quả. Kết quả, không khuyên giải được, những vụ tai nạn liên tục xảy ra. Nhẹ thì sứt đầu mẻ trán, nặng thì tử vong.

Lúc này, già làng và thôn trưởng quyết định không cho người uống rượu đi xe máy. “Chúng tôi quyết định bỏ cả công việc đồng áng, lập chốt trong làng để kiểm tra. Xe nào cũng bắt dừng lại rồi ngửi miệng người lái. Nếu phát hiện có mùi bia rượu, xe đó sẽ không cho chạy nữa”, già làng Pơ Loong Jim (thôn A Râầng, xã A Xan) kể. Tuy nhiên, việc kiểm tra “nồng độ cồn” của các già làng vẫn không hiệu quả, bởi không phải lúc nào các già cũng túc trực trên đường chỉ để “ngửi miệng” người khác. Ngày Tết mà!

Rồi một sáng kiến nảy ra. Sau nhiều cuộc họp làng, nhất định phải làm mạnh tay, già Jim cùng các bậc cao niên và trưởng thôn đề ra quy định “Cấm xe máy vào dịp Tết”. “Người Cơ Tu vốn có tính cộng đồng rất cao. Mặc dù khuyên giải có thể không nghe nhưng mỗi khi làng có quy ước thì mọi người đều phải thực hiện. Già làng đã ra lệnh thì phải tuân theo. Phép vua thua lệ làng là ở chỗ ấy”, Pơ Loong Jim cười khà.

Cũng theo già làng Bhling Bhời (thôn Atu 1, xã Ch’Ơm), ở các bản làng vùng cao, mỗi khi dịp lễ - Tết, bà con đều uống rất nhiều rượu. Làng của đồng bào Cơ Tu chỉ có khoảng 40 đến 50 hộ sống quanh quẩn. Khi có đám cưới, đám hỏi cho đến đám ma, đám giỗ là cả làng đều tập trung, uống thả ga!

Theo quy định của làng, mọi thứ sắm sửa cho ngày Tết cần phải được chuẩn bị đầy đủ trước, đến 29 Tết là ngày phải giao nộp chìa khóa, cho xe vào trong kho để cất giữ. Làng sẽ liên tục ra thông báo, nhắc nhở bà con. Chủ xe chỉ được nhận lại sau khi hết ngày Tết!

“Chỉ trường hợp khẩn cấp như chở ai đó đi bệnh viện cấp cứu mới được phép ngoại lệ. Nếu ai vi phạm thì bị phạt dê, phạt gà. Lúc đầu, đám thanh niên phản đối nhưng sau khi nghe tuyên truyền thì cũng tuân theo. Đến bây giờ thì không phải đến nhà thu nữa mà họ tự giác nộp”, già Bhời vui vẻ cho hay.

Cứ đến 29 tết, tất cả các hộ dân có xe máy đều trao chìa khóa cho già làng tại thôn mình cất giữ. Ảnh: H.Tân

Hơn 5 năm qua, từ ngày quy định cấm xe máy trong ngày Tết được “ban hành”, nhiều làng ở huyện vùng cao Tây Giang của tỉnh Quảng Nam đã không xảy ra vụ tai nạn nào trong các ngày Tết. Con số này trái ngược với những năm trước đây. Những vụ lao vào vách núi, đâm xuống ruộng rẫy xảy ra liên tục. “Uống rượu xong đi xe máy va quẹt nhau không chỉ bị thương, có hơi men trong người, cãi nhau một chút đã dẫn đến đâm chém. Rồi nhiều thứ không tốt khác…”, già Jim mãn nguyện khi dân làng đã ý thức được.

Từ một vài thôn ban đầu, thấy quy định cấm xe máy thiết thực, những già làng của các thôn khác cũng “ban hành lệnh cấm”.

Việc cấm đi xe máy không chỉ được áp dụng trong dịp Tết, mỗi ngày lễ, các ngày lễ mừng vui khác, làng cũng áp dụng “luật lệ” thu chìa khóa xe máy. Có những thôn còn xử phạt rất nặng nếu phát hiện ai đó phóng nhanh, vượt ẩu hay đi xe máy không đội mũ bảo hiểm…

Tác giả: Hoàng Tân

Nguồn tin: Báo Người tiêu dùng