Thư viện và nhà hát kịch Haskell có hai địa chỉ khác nhau. Nếu hỏi người Mỹ, họ sẽ chỉ dẫn bạn tới địa chỉ “Số 93, đường Caswell, Derby Line, Vermont”, còn nếu là người Canada, câu trả lời sẽ là “Số 1, đường Church, Stanstead, Quebec". Tuy nhiên, hai địa chỉ khác nhau cùng dẫn tới một tòa nhà.

Thư viện và nhà hát kịch Haskell nằm trên đường biên giới Mỹ và Canada

Có thể thấy, công trình nằm ngay tại biên giới giữa hai quốc gia. Một nửa tòa nhà nằm ở Derby Line, một thị trấn của Mỹ. Nửa còn lại thuộc về Stanstead, một thị trấn của Canada. Bởi vậy, đây cũng là nơi duy nhất trên thế giới, người dân có thể tự do bước sang lãnh thổ của nước kia một cách hợp pháp. Như vậy, đây là một trong những tòa nhà đặc biệt nhất thế giới.

Công trình được thiết kế theo phong cách Queen Anne Revival cổ kính, xây từ thế kỷ 20 theo lối điển hình của thư viện công cộng thời đó. Đây là món quà của ông Carlos Haskell người Mỹ và vợ là Martha Steward Haskell người Canada tặng cho người dân của cả hai nước. Họ cố ý xây công trình nằm ở biên giới hai quốc gia, với ngụ ý muốn người dân của hai bên có quyền bình đẳng ngang nhau.

Mặc dù vậy, tòa nhà chỉ có một lối vào nằm ở phía lãnh thổ Mỹ. Người dân 2 bên đều có thể đi bằng lối này, nhưng cần đảm bảo sẽ về nước mình chứ không lấn sâu sang phía bên kia. Phía bên Canada cũng có lối ra khẩn cấp, nhưng vẫn đóng cửa. Xung quanh khu vực này không xuất hiện các bức tường, hay rào dây thép gai như những gì người ta thường hình dung về một đường biên giới.

Đường ranh giới màu đen phân chia lãnh thổ hai nước

Bên trong tòa nhà, du khách sẽ thấy một đường kẻ màu đen chạy dọc theo sàn. Đó là đường ranh giới phân biệt lãnh thổ giữa Canada và Mỹ. Tầng trên là nhà hát. Đường ranh giới thậm chí cũng vạch chéo cả vị trí ghế ngồi, với một nửa số ghế thuộc về Mỹ, nửa còn lại của Canada.

Tương tự như vậy, ở thư viện bên dưới trong phòng đọc trẻ em cũng phân chia thành 2 nửa. Bởi vậy, đôi khi người dân hai nước vẫn hài hước nói rằng, đây là “thư viện duy nhất ở Canada không có sách” hay “nhà hát duy nhất tại Mỹ không có sân khấu”.

Nhà hát kịch trên tầng 2

Nhiều thập kỷ qua, công trình trở thành điểm đến gặp gỡ của người dân hai nước. Đây là nơi duy nhất công dân Mỹ và Canada gặp nhau ngay tại biên giới một cách hợp pháp mà không bị ảnh hưởng rào cản hải quan. Tuy nhiên, tại đây cũng từng có những vụ việc xảy ra. Năm 2011, một người đàn ông Canada bị bắt vì cáo buộc buôn lậu balo đầy súng khi đi qua nhà vệ sinh của thư viện.

Kể từ sau cuộc tấn công ngày 11/9, chính quyền Mỹ đã thắt chặt an ninh tại biên giới. Các chậu cây lớn để bên ngoài như hàng rào chắn. Xe an ninh của Mỹ túc trực 24/24 giờ bên ngoài công trình.

Thư viện và nhà hát kịch Haskell chỉ là 1 trong 6 tòa nhà nằm trên đường biên giới của 2 nước. Hai thị trấn Derby Line và Stanstead cũng chia sẻ nhau nhiều thứ như bưu điện, dịch vụ y tế, dịch vụ cấp thoát nước. Nước uống bơm từ giếng khoan ở Canada, phân phối qua hệ thống do phía Canada quản lý. Trong khi đó, nước thải từ phía Mỹ xuyên qua biên giới để phía bên kia xử lý.

Tác giả: Hoàng Hà

Nguồn tin: Báo Dân trí